Kıdem Tazminatı Hesaplama 2024: Güncel Rehber

Kıdem tazminatı, işçinin işyerinde geçirdiği süreye bağlı olarak hak kazandığı en önemli işçi alacaklarından biridir. Bu rehberde 2024 yılı güncel kıdem tazminatı tavanı, hesaplama yöntemi ve hak kazanma koşullarını detaylı olarak açıklıyoruz.

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı, işçinin işyerine olan bağlılığının ve geçmişte verdiği emeğin karşılığı olarak ödenen tazminattır. 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesi uyarınca düzenlenmiş olup, işçinin iş güvencesinin önemli bir parçasıdır.

Kıdem tazminatı hakkı, işçinin belirli koşullar altında işten ayrılması veya çıkarılması halinde doğar. Her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında hesaplanır. Bu ücret, çıplak ücretin yanı sıra düzenli olarak yapılan tüm ödemeleri (yemek, yol, ikramiye vb.) kapsar.

2024 Yılı Kıdem Tazminatı Tavanı

Kıdem tazminatı hesaplamasında üst sınır (tavan) uygulanmaktadır. Bu tavan, en yüksek devlet memuru maaşına göre belirlenir ve her yıl güncellenir.

İşçinin giydirilmiş brüt ücreti tavan tutarını aşıyorsa, kıdem tazminatı hesaplamasında tavan tutar esas alınır.

Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları

Kıdem tazminatına hak kazanabilmek için öncelikle aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışmış olmak gerekir. Bunun yanında işten ayrılış şeklinin de belirli koşulları sağlaması gerekir:

1. İşveren Tarafından Haksız Fesih

İşverenin geçerli bir neden olmaksızın iş sözleşmesini feshetmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ekonomik nedenler, performans düşüklüğü gibi gerekçelerle yapılan fesihlerde de kıdem tazminatı ödenir.

2. İşçinin Haklı Nedenle Feshi

İşçi, İş Kanunu'nun 24. maddesinde sayılan haklı nedenlerden biriyle iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır:

• Ücretin ödenmemesi veya geç ödenmesi
• SGK primlerinin yatırılmaması
• Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi
• Mobbinge maruz kalma
• Sağlık sebepleri
• Çalışma koşullarının ağırlaştırılması

3. Askerlik Hizmeti

İşçinin askerlik görevi nedeniyle işten ayrılması halinde kıdem tazminatına hak kazanır. Bedelli askerlik de bu kapsamdadır.

4. Emeklilik

İşçinin yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılması halinde kıdem tazminatı ödenir. SGK'dan alınan yazı ile başvuru yapılması gerekir.

5. Kadın İşçinin Evlenmesi

Kadın işçi, evlendiği tarihten itibaren 1 yıl içinde evlilik nedeniyle istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanır.

6. İşçinin Ölümü

İşçinin vefatı halinde kıdem tazminatı yasal mirasçılarına ödenir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı hesaplaması şu formüle göre yapılır:

Kıdem Tazminatı = Giydirilmiş Brüt Ücret x Kıdem Süresi (Yıl)

Giydirilmiş Brüt Ücret Nedir?

Giydirilmiş brüt ücret, işçinin aldığı tüm düzenli ödemelerin toplamıdır:

• Aylık çıplak brüt ücret
• Yemek yardımı (nakdi veya ayni)
• Yol yardımı
• Yakacak yardımı
• Gıda yardımı
• Konut yardımı
• Düzenli ödenen prim ve ikramiyeler (yıllık toplamın 1/12'si)

Örnek Hesaplama

İşçinin bilgileri:

• Çalışma süresi: 5 yıl 8 ay 15 gün
• Çıplak brüt ücret: 25.000 TL
• Yemek yardımı: 2.000 TL
• Yol yardımı: 1.500 TL
• Yıllık ikramiye: 12.000 TL (aylık 1.000 TL)

Hesaplama:

Giydirilmiş brüt ücret = 25.000 + 2.000 + 1.500 + 1.000 = 29.500 TL

Kıdem süresi = 5 + (8/12) + (15/365) = 5,71 yıl

Kıdem Tazminatı = 29.500 x 5,71 = 168.445 TL

Kıdem Tazminatından Kesintiler

Kıdem tazminatından yalnızca damga vergisi kesintisi yapılır. SGK primi, gelir vergisi ve işsizlik sigortası primi kesilmez.

Damga Vergisi Oranı: %07,59 (Binde 7,59)

Yukarıdaki örnekte: 168.445 x 0,00759 = 1.278,50 TL damga vergisi kesilir.

Net kıdem tazminatı = 168.445 - 1.278,50 = 167.166,50 TL

Kıdem Tazminatı Zamanaşımı

Kıdem tazminatı alacağı 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. 5 yıl içinde dava açılmazsa veya icra takibi yapılmazsa alacak zamanaşımına uğrar.

Kıdem Tazminatı Ödenmezse Ne Yapılır?

İşveren kıdem tazminatını ödemezse şu yollar izlenebilir:

1. Arabuluculuk Başvurusu

İş davalarında arabuluculuk zorunludur. Öncelikle arabulucuya başvurmak gerekir. Arabuluculuk görüşmelerinde anlaşma sağlanırsa sorun çözülür.

2. İş Mahkemesinde Dava

Arabuluculukta anlaşma sağlanamazsa iş mahkemesinde alacak davası açılır. Davada kıdem tazminatının yanı sıra faiz ve yargılama giderleri de talep edilir.

3. İcra Takibi

Mahkeme kararı veya arabuluculuk tutanağı ile icra takibi başlatılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

İstifa eden kıdem tazminatı alabilir mi?

Kendi isteğiyle istifa eden işçi genellikle kıdem tazminatı alamaz. Ancak haklı nedenle fesih, emeklilik veya kadın işçinin evlenmesi gibi durumlarda istifa eden de kıdem tazminatı alabilir.

Part-time çalışan kıdem tazminatı alabilir mi?

Evet, part-time (kısmi zamanlı) çalışanlar da kıdem tazminatına hak kazanır. Hesaplama tam zamanlı çalışan gibi yapılır, ücret part-time ücrete göre belirlenir.

Deneme süresi kıdeme dahil mi?

Evet, deneme süresi kıdem hesabına dahildir.

Aynı işverenin farklı işyerlerinde çalışma kıdeme dahil mi?

Evet, aynı işverenin farklı işyerlerinde geçen süreler kıdem hesabında birleştirilir.

Sonuç

Kıdem tazminatı, işçilerin en önemli haklarından biridir. İşten ayrılırken haklarınızı bilmek ve doğru hesaplama yapmak büyük önem taşır. Kıdem tazminatı konusunda hukuki destek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.